Artificial Intelligence, meestal afgekort tot AI, oftewel kunstmatige intelligentie, beheerst steeds meer en vaker ons alledaagse leven. De nieuwste ontwikkeling is de chatbot. Dit is een computerprogramma dat gesprekken tussen mensen (schriftelijk of gesproken) simuleert en verwerkt zodat mensen met digitale apparaten kunnen communiceren alsof ze met een echt persoon te maken hebben. Veel sites maken daar al gebruik van. Het bespaart arbeidskosten en kan de meest eenvoudige vragen adequaat beantwoorden. Het is de toekomst.

Nog nieuwer is de ChatGPT, deze is pas eind november 2022 geïntroduceerd. GPT is de afkorting van Generative Pre-trained Transformer. Het is een zeer kunstig gemaakt programma dat op jouw verzoek hele verhandelingen over bepaalde onderwerpen kan schrijven. ChatGPT is gratis en vrij toegankelijk. Je moet alleen even je emailadres en wachtwoord invullen. Ik heb er zelf ook even gekeken. Op mijn vraag om een gedicht te schrijven over eenzaamheid kwam er een best wel aardig product uit. Weliswaar vol clichés en een beetje kinderlijk, maar verder goed lopende zinnen. Een vraag daarop om een artikel over de geluidsbarrière te schrijven, leverde een product op waarin het belang van geluidsschermen ter sprake kwam. Duidelijk een voorbeeld dat het programma het woord barrière in een andere context gebruikte. Daar is nog aan te werken, mensen.

Scholen, en met name docenten op de basisschool en de alfavakken, slaan ondertussen alarm. In De Volkskrant en de NRC zijn er al diverse artikelen over verschenen. Het zou leerlingen lui maken, ze hoeven niet langer zelf op zoek te gaan, een druk op de knop en binnen enkele seconden hebben ze een werkstuk over het gevraagde onderwerp op hun scherm. Even uitprinten, dat is nog het meeste werk, en hoppa inleveren bij de docent. Weer een dikke voldoende erbij. De lees- en taalvaardigheden, toch al een minpuntje de laatste jaren, zullen nog meer achteruit gaan, is de verwachting.
Op de meeste scholen is er plagiaatcontrole in de software aanwezig. Zo kun je makkelijk bij een profielwerkstuk zien in welke mate er uit artikelen op internet is overgenomen. Bij ChatGPT werkt dat niet, omdat dat unieke teksten zijn, speciaal op jouw verzoek gefabriceerd. Dat maakt het moeilijk zo'n product te verifiëren op zijn oorspronkelijkheid. Hoewel het (tot nu toe) geen bronnenlijst erbij geeft, hetgeen iemand toch nog zou kunnen verraden.

Op dit moment is ChatGPT nog gratis, maar dat zal in de toekomst anders zijn. Zodra genoeg mensen er massaal gebruik van maken en er in meer of mindere mate afhankelijk van zijn, zul je er geleidelijk aan voor moeten betalen, zeggen insiders. Uit een uitgelekte presentatie van OpenAI, het moederbedrijf achter de ChatGPT, blijkt dat de investeerders in 2023 een bedrag van 200 miljoen dollar aan inkomsten kunnen genereren, en in 2024 maar liefst een miljard dollar.
Naar buiten toe willen de makers van dit product (bekende miljardairs als Elon Musk en Sam Altman) uitdragen dat AI “ten goede komt aan de gehele mensheid”, maar de praktijk zal er waarschijnlijk een zijn van afhankelijkheid door burgers (lees: scholieren) en het 'gillend' rijk worden van investeerders uit Silicon Valley. 

Zelf heb ik de chatbot gevraagd of chatbots leerlingen niet lui en kortzichtig maken. Hieronder zijn antwoord:

“Het hangt ervan af hoe je chatbots gebruikt. Als chatbots alleen worden gebruikt als een vervanging voor menselijke interactie en als een manier om informatie op te zoeken zonder enige verdere context of reflectie, kan het inderdaad zo zijn dat ze leerlingen lui en kortzichtig maken. Maar chatbots kunnen ook een nuttig hulpmiddel zijn bij het leren, bijvoorbeeld door leerlingen te helpen bij het oefenen van vaardigheden of het beantwoorden van vragen tijdens het leerproces. Als ze op de juiste manier worden gebruikt, kunnen chatbots leerlingen ook helpen om hun problemenoplossende vaardigheden te versterken en hun leerproces te verrijken.
Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat chatbots worden gebruikt als een aanvulling op, in plaats van een vervanging van, menselijke interactie en reflectie, zodat leerlingen niet afhankelijk worden van chatbots in plaats van hun eigen vaardigheden en kennis te ontwikkelen.”

Een keurig antwoord, precies wat een gemiddelde docent van een leerling zou verwachten. Weer een dikke voldoende erbij. Huppakee.