Dit boek van de Engelse schrijver Graham Swift speelt zich af op één specifieke dag, namelijk 30 maart 1924. Het is Moederdag, en tegelijk een zondag. Wat nogal wrang is voor de hoofdpersoon, het dienstmeisje Jane Fairchild, omdat ze als wees, opgegroeid in een tehuis voor wezen, nooit een moeder heeft gekend. Jane Fairchild is ook een verzonnen naam, heel symbolisch voor waar het in dit boek om draait. Een bedachte wereld in een bedachte omgeving.

Op deze dag beseft de 22-jarige Jane wat ze later wil worden: schrijfster. Ze heeft al zeven jaar een stiekeme verhouding met de adellijke Paul Sheringham, die echter binnenkort met de al even adellijke Emma Hobday zal gaan trouwen. De eerste helft van het boek beschrijft hoe Jane en Paul, de ochtend en vroege middag van Moederdag samen doorbrengen, in het huis van Paul, wiens ouders, evenals het personeel, niet thuis zijn. Beiden weten dan nog niet dat dit de laatste keer zal zijn dat ze elkaar zien.
Het latere streven van Jane, schrijfster te worden, is hier al in de kiem aanwezig in de manier waarop Jane zich steeds opnieuw voorstelt wat de ander zal denken of voelen bij deze of gene handeling. Zoals het kamermeisje Ethel, die verder geen rol speelt in het boek, maar wel in het hoofd van Jane steeds sterk aanwezig is. Ze bedeelt deze Ethel gedachten en gevoelens toe die in feite de hare zijn. Over hoe Ethel later het bed waarop zij en Paul hebben gevreeën zal verschonen, of ze de bewijzen van hun liefdesdaad zal zien, hoe ze daarop zal reageren etc. Zo ook bij degene bij wie ze in dienst is, meneer Niven, alsook bij andere personen in haar omgeving, tot zelfs bij de blik van de omgekomen broers van Paul vanaf een foto aan toe. Alsof ze door zich in de motieven van anderen in te leven, al bezig is romanpersonages voor haar latere boeken te creëren. Wat ook zal gebeuren, wordt af en toe medegedeeld.
Bijzonder is ook hoe tussen de regels door een vooruitblik wordt gegund naar het latere schrijverssucces van Jane, die maar liefst 98 jaar zal worden. Geboren in 1901, overleden in 1999. Precies de hele 20^e eeuw beslaand. Zo lopen inhoud, stijl van het boek en levensloop parallel aan elkaar op. Heel naturel, alsof alles op een vanzelfsprekende manier in elkaar past.

Scènes, gebeurtenissen, vaak meer ingebeeld dan werkelijk plaatsgevonden, verhalen, vertelsels, waarheidsgetrouwheid, dat blijken de sleutels tot dit boek te zijn. Waarmee het schrijverschap zelf onder de loep wordt genomen. Het gaat erom, besluit het boek, dat je trouw bent aan het leven zelf, van wat het betekent om te leven. Het gaat om het vinden van een taal. Het ene is slechts het gevolg van het andere. En veel dingen in het leven, zo veel meer dan we denken, kunnen helemaal niet verklaard worden.
Een ode aan de verbeelding, aan de taal, zo lees ik dit boek. Prachtig in al zijn overzichtelijkheid.   


Graham Swift – Moeders zondag; een romance, uitgeverij Hollands Diep, 2016