De afgelopen dagen wilde ik een favoriet boek uit het verleden herlezen, te weten The catcher in the rye van J.D. Salinger. Bij de bibliotheek hadden ze alleen de vertaling in het Nederlands. Jammer.
Het boek van Salinger stond daar onder de titel De vanger in het graan. Hier gaat het al mis, naar mijn idee. Het woord ‘catcher’ wordt algemeen gebruikt in het honkbal. Hij is degene die achter de slagman van de tegenpartij de eventueel doorgeschoten bal dient op te vangen. In het Nederlands heet zo iemand ook ‘catcher’, en niet ‘vanger’, dat op zichzelf een tamelijk leeg en nietszeggend woord is.
Het woord ‘graan’ klinkt ook nogal algemeen. Beter als titel was geweest: De catcher in het koren. Klinkt ook beter vanwege de alliteratie.

Maar goed, ondanks deze misser begon ik De vanger van het graan te lezen. Ik weet nog hoe ik, lang gelezen alweer, in de Engelse editie op de eerste bladzijde gepakt werd door de zin waarin staat dat de verteller niet op een ‘David Copperfield kind of crap’ manier zijn leven wil beschrijven. Zelf was de roman David Copperfield van Charles Dickens voor mij destijds, ik was 16 jaar, een complete verrassing. Alsof ik voor het eerst in mijn leven werd ‘opengebroken’. Dat een boek zoveel te zeggen kon hebben, het overrompelde me. Het vormde, zeg maar, het begin van mijn interesse in de wereldliteratuur.
Het boek van Dickens beschrijft hoe een jongeman volwassen wordt in een wereld vol bedrog, maar ook vol trouw en liefde. De hoofdpersoon in The catcher in the rye is in alles de tegenpool van deze David Copperfield.  Puberaal, recalcitrant, opstandig, met het gevoel een mislukkeling te zijn. Treffend hoe Salinger die oude, romantische 19e eeuw zet tegenover de moderne tijd waarin het er heel wat grimmiger aan toegaat. Zoals Boudewijn de Groot diezelfde tijdgeest bezingt in Testament: 'Voor mijn ouders is het album met de plaatjes, die zo vals getuigen van een blijde jeugd. Maar ze tonen niet de zouteloze praatjes die een kind opvoeden in eer en deugd'. Weg romantiek. Alleen nog bittere werkelijkheid.
De zin over David Copperfield was een prikkelend en veelzeggend begin van een verder overrompelend boek. Ik kreeg er letterlijk tranen in mijn ogen van, zeker bij het lezen van het contact van Holden met zijn zusje en de uitleg over de titel, ontleend aan een verkeerd geïnterpreteerd kinderliedje. Het werkt nog altijd in mij door.

Maar, wat verbaast mij, in de Nederlandse vertaling staat er op die bewuste plek: ‘…en meer van dat soort sentimentele gelul’. Niets over David Copperfield. Gewoon weggelaten. Kan dat?, vraag ik mij af. Kun je zomaar zo’n belangrijke verwijzing, die zo nauwkeurig de houding van de hoofdpersoon Holden Caulfield weergeeft, in een vertaling verdonkeremanen? Volgens mij niet. Ik ervaar het als een grote miskenning van het origineel.
Ik was zo teleurgesteld dat ik het boek heb weggelegd en inmiddels weer terug naar de bibliotheek heb gebracht. Ook omdat ik eerst andere boeken uit wilde lezen, onder andere van Doris Lessing die ik tegenwoordig graag lees.
Wat een miskleun, zeg.

De vanger in het graan – J.D. Salinger, De Bezige Bij, 2019