Een column van Rosanne Hertzberger in de NRC uit 2017 had een interessant thema: het waarom van het leven. Ze beschrijft dat de biologie in grote lijnen weet hoe het leven eruit ziet, maar niet waarom. Maar sinds kort heeft ze andere inzichten. Dat wordt interessant, denk je dan. Welke richting zal ze kiezen?

Ze verwijst naar het boek The Vital Question van Mick Lane. Deze meent dat we in onze kennis van de biologie gegijzeld worden door de informatica. We staren ons blind op de gigabytes aan DNA-codes die de wetenschap tevoorschijn heeft gebracht. Nee, stelt Lane, de waarom-vraag van het leven ligt niet in de genen, maar in de energie. De kraamkamers van het leven zijn een groep diepzee-geisers. Daar heerst een protonenspanning tussen de verschillende kamertjes in het gesteente. Daar vond in een ver verleden de magische reactie plaats tussen koolstof en waterstof, nodig om alle belangrijke moleculen van het leven te laten ontstaan. Daar veranderde dode materie in levende materie. Daar ontstond het leven.

Volgens Rosanne Hertzberger zijn de consequenties van dit inzicht enorm. Je kunt er van alles uit verklaren. "Ineens was er seks, ineens was er veroudering en dood. Alles klopt als je het door de energiebril bekijkt."
En ook:
"Weet je waarom je dit moet lezen? Omdat het belangrijk is om jezelf te kennen. Uiteindelijk kun je jezelf alleen begrijpen als je de context van het leven kent. Je plek als mens in het grote plaatje van het bestaan op aarde en daarbuiten. Je bent een unie van samenwerkende, in elkaar levende levensvormen. Je bent een uitzondering, "a fluke", het gevolg van een bizarre toevalligheid. Lees dit boek." 

Dus, het antwoord op de waarom-vraag van het leven is: we zijn uit materie voortgekomen. Uit een toevallige samenkomst van koolstof- en waterstofatomen. Mogelijk gemaakt door een toevallig aanwezige protonenspanning. Als je dat weet, als je die context ziet, begrijp je jezelf. Dan pas. Je bent het gevolg van een bizarre toevalligheid. Zo eenvoudig is het. Aldus Mick Lane, aldus Rosanne Hertzberger die instemmend meeknikt. 
De zingeving van het leven is dus louter materieel van aard. Voor een ziel of een geest is geen plek. Voor een overstijgend begrip als liefde evenmin.

Je kunt je afvragen, gaan we werkelijk deze kant op, met zo'n puur rationele visie op "het waarom van het leven"? Het ziet er binnen wetenschappelijke kringen, waar Rosanne Hertzberger een exponent van is, naar uit. Onthoud, de wetenschap wijst ons de weg naar de toekomst. Dat zal onze toekomst zijn, puur nog materieel van aard. Brr.

Het feit dat er alleen materie is en niets anders, voelt voor mij als geestelijke armoede, als een wetenschappelijke kilte, als een zielloze leegte. Waar is de verwondering? Waar is de mogelijkheid tot innerlijke groei die je als mens kunt doormaken? Wat is het wezen van verbinding met je geliefden, met kunst, met de natuur? Waar is de overstijgende liefde voor al wat leeft?
Wanneer we intens betrokken zijn, bijvoorbeeld bij een verliefdheid, de geboorte van je kind, iets anders dat ons wezenlijk raakt, is dat omdat er een magische reactie heeft plaatsgevonden tussen koolstof- en waterstofatomen? Is dat de basis van ons leven?

Iedereen heeft natuurlijk het recht op een eigen visie. Maar persoonlijk voel ik me hier weinig bij thuis. Te koud, te gemakkelijk, te lui bedacht en te simpel. Het voelt voor mij als een oppervlakkige vlucht voor waar het leven werkelijk om draait.
En stel, waar komen die atomen dan vandaan? Uit de oerknal? Hoe ontstond die dan? Wat was daarvoor?

Zelf houd ik de dingen open. Alles zou kunnen, in principe. Niets ligt vast. Blijft over, de verwondering om al wat is en leeft.