Het boek Schaduwkind (uit 2003) van P.F. Thomése stond al ruim 10 jaar in mijn boekenkast om gelezen te worden. Het was er door omstandigheden niet van gekomen. Een tijdje geleden kreeg ik het boekje cadeau. Ik had er toen dus twee exemplaren van. De opmerking die ik van de gever kreeg, dat dit boekje haar zo aan mij deed denken, maakte mij nieuwsgierig. 

Ik heb het gelezen. Als ik geweten had wat voor impact dit boekje op mij zou hebben, had ik het veel eerder ter hand genomen. Wat een lezerservaring! 
P.F. Thomése beschrijft in korte fragmenten het effect die de dood van zijn zes weken oude dochtertje op hem heeft. Het boekje is puur vanuit de eigen innerlijke ervaring geschreven. De fragmenten zijn kort, meestal één of twee bladzijden. Ze zijn compact, poëtisch, filosofisch van aard. Elk fragment heeft een eigen titel.
Het is ontroerend hoe de ontreddering beschreven wordt. De vader die geen vader meer is.
Hoe dat samen te vatten. 

Ontbrekend woord

Een vrouw die haar man begraaft, wordt weduwe genoemd, een man die zonder zijn vrouw achterblijft, weduwnaar. En kind zonder ouders is wees. Maar hoe heten vader en moeder
van een gestorven kind?

De vader die geen vader meer is heeft geen betekenis meer, geen plek meer in de wereld.
Hij is er buiten gevallen. Hij is zichzelf kwijt, hetgeen hij te lijf gaat door zichzelf af te bakenen. De eerste zin van het boek luidt dan ook:

Vandaag een schutting geplaatst.

Overal zoekt hij (nieuwe) aanknopingspunten, in de meest alledaagse dingen. Steeds
probeert hij zijn gemis een plek te geven. Maar dit lukt niet. Hij is zijn eigen leven niet meer.
Zijn thuis wordt niet meer als thuis ervaren. Hij voelt zich "een eenmans-lijkstoet". Wat hij
ziet "zijn schaduwen van het vorige bestaan". 
Hij is ergens anders beland, losgerukt uit het burgermansbestaan die de anderen leiden.

Ik ben in de nieuwe stad alleen, een overlevende tussen schimmen.

Steeds de herinnering, het terug willen halen, het verlangen naar wat zijn dochtertje voor hem (en voor zijn vrouw die terloops genoemd wordt) betekende. Maar nooit sentimenteel, daarvoor zijn de belevingen te diep, te existentieel. Daarvoor is ook de taal te onmachtig, erkent de vader die geen vader meer is. 

Ergens in de taal is zij nog, ergens tussen een paar woorden in.

Hij is een dolende, hij leeft het leven van een ander, hoezeer hij ook zijn best doet om dezelfde rol als voorheen te spelen. 

Want de afwezigheid die ik ervaar, daar kom ik niet meer "overheen". Die is er altijd, waar ik ook ga. Waar ik kom, valt vanzelf een gat. Niet gezellig nee. (Heeft iemand een raam of een deur open laten staan? Nee hoor, ik ben het maar).
Verder blijf ik gewoon de ander die ik altijd ben geweest. Die ik overal moet spelen, maak je geen zorgen. De man met mijn naam, mijn adres, mijn leven.

Zoals gezegd, de zinnen zijn compact. Niet alle inhoud geeft zich direct prijs. Sommige alinea's zijn regelrechte poëzie. Dat vraagt een andere manier van lezen dan we gewend zijn. Met meer aandacht voor wat zich tussen de regels bevindt. En dat is veel. Voor je het weet lees je erover heen. 
Isa, heet ze. Af en toe spreekt hij haar aan, alsof ze nog leeft. En dan telkens de schok als het besef van de werkelijkheid tot hem doordringt.

De geur van schone lakens, het slaapkamerraam open. Een nieuwe dag.
Het zonlicht dat binnenvalt en haar nergens terugvindt. 

Prachtige zinnen zijn er te noteren. Ontroerend, aangrijpend soms. Hoe het immense verdriet juist niet verteld wordt. 
Dit boek is een parel, uniek in de Nederlandse literatuur. Een zoektocht naar wat wezenlijk is in het leven. Met de dood steeds nadrukkelijk op de voorgrond maar tegelijkertijd ongrijpbaar en vooral ook onbegrijpelijk. 

Het steeds proberen los te laten, steeds bijtijds de verwijdering onder ogen zien. Altijd met lege handen durven staan, dan kun je beter vangen als het nodig is.

Ik moest denken aan Hymnen an die Nacht van de romantische Duitse dichter Novalis. Waar de dichter de overleden geliefde in de nacht weer ontmoet. Wat mij betreft kan het zich qua gevoelswaarde hiermee meten.