Afdrukken

Het leuke en grappige, maar ook verwarring zaaiende van wetenschap is dat leken er een andere waarde aan hechten dan zogenaamde ingewijden. Voor leken is alles wat onder de noemer wetenschap valt, waar. Voor ingewijden is wetenschap slechts een benadering van de werkelijkheid.
De kernhypothese van de wetenschap is dat alles uit atomen bestaat. Hoe de wetenschap weet dat er atomen zijn?  Het antwoord is even simpel als doeltreffend: door aan te nemen dat ze er zijn!
Vanuit dit model namelijk kunnen we veel gedrag van materie verklaren. 

Maar we kunnen atomen toch zien? Nee, we kunnen atomen niet zien, niet met een lichtmicroscoop en zelfs niet met een elektronenmicroscoop. Daarvoor zijn atomen te klein. Daarnaast staat een atoom nooit stil. Volgens de theorie trillen atomen continu op en neer. Des te hoger de temperatuur, des te harder trillen de atomen. Een atoom kan niet stil liggen.
Daar weer los van is er de onbepaaldheidsrelatie van Heisenberg die zegt dat we nooit de exacte plaats van een deeltje kunnen bepalen, zonder andere gegevens over het deeltje te verliezen. Ook hier is stilstand niet mogelijk.
Wat we wel zien is het gevolg van de aanwezigheid van atomen. Door dit trillen van de atomen zien we bijvoorbeeld bij kleine deeltjes in water dat deze continu heen en weer bewegen door het bombardement van atomen. Dit staat bekend als de Brownse beweging.

Ook onderzoek door middel van röntgenstralen aan de structuur van kristallen doet vermoeden dat materie uit atomen bestaat. Althans, wanneer we hier van uitgaan kloppen onze waarnemingen uitstekend met de theorie.
Het model waarbij we uitgaan van de hypothese dat alles uit atomen bestaat is uitermate succesvol. Kijk maar naar de techniek die zich vanuit deze zienswijze heeft kunnen ontwikkelen. Maar het is en blijft een model. Een model is een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. En niet de werkelijkheid zelf. Leken vergeten dat nogal eens.

De grootste fysicus uit de tweede helft van de vorige eeuw, Richard Feynman, beschrijft dat "in feite alles wat we weten slechts een soort benadering is". En ook dat er "experimenten nodig zijn om een oordeel te kunnen vellen over onze wetenschappelijke kennis en daarnaast vooral verbeeldingskracht".
Die verbeeldingskracht is essentieel voor de ontwikkeling van de verdere wetenschap.

Een mooi boek dat als een soort inleiding tot de natuurwetenschap gelezen kan worden, is Six easy pieces van genoemde Richard Feynman. Het bevat 6 hoofdstukken waarin op heldere wijze natuurkunde wordt uitgelegd aan geïnteresseerde leken. Kwalitatief, dus zonder formules.
Dit boek te begrijpen vraagt het niveau van een middelbare scholier. Dus iedereen kan het lezen. Eigenlijk zou ook iedereen dit moeten lezen, vooraleer zich in discussies te mengen waarin termen als "wetenschappelijk" voorkomen. Het zou een hoop vooroordelen uit de lucht halen.