Sinds ik de app Merlin Bird ID gebruik, ontdek ik vogels die ik niet eerder gespot heb. Of beter gezegd, van wie ik niet wist dat ik ze hoorde.
Zo ook de tjiftjaf, een klein vogeltje dat in de kop van Noord-Holland, waar ik ben opgegroeid, bijna niet voorkomt. Althans niet op de open vlakten rondom mijn ouderlijk huis. Wel trouwens toen ik laatst op een SVR-camping nabij Dirkshorn kampeerde, in de bosjes aldaar.
Pas toen ik in Gelderland woonde, en nu in Friesland, hoor ik dit zangvogeltje steeds vaker tsjilpen. Ergens hoog in de bomen, altijd onzichtbaar voor mij. Ik heb de tjiftjaf dan ook nog nooit in het echt gezien. Ik ken hem alleen van plaatjes, zoals hieronder.

  
                           Tjiftjaf

Het is een aparte belevenis, elke keer weer. Alsof hij mij volgt, of het gezelschap waarmee ik wandelingen maak; steeds weer klinkt er zijn geroep. Als hij iets te zeggen heeft. Een boodschap? Ik denk het niet. Waarschijnlijk heeft hij gewoon niets beters te doen. We moeten wel nuchter blijven, Fred. Toch, zodra we opschuiven verder het bos in, lijkt hij met ons mee te gaan. Alsof hij van boom tot boom met ons mee hipt. Het kan zijn dat zijn broertje of zusje, of een ander familielid, of anders wel een bevriend iemand, het van hem overneemt. Dat hij steeds niet hele afstanden hoeft te overbruggen. Dat zou natuurlijk sociaal zijn, een teken van sterke familie- of vriendschapsbanden. Wie zal het zeggen.

De tjiftjaf schijnt uiterlijk moeilijk te onderscheiden zijn van de fitis. Het enige verschil is de kleur van de poten, die is bij de tjiftjaf donkerder. En de zang is anders. Die van de tjiftjaf is een zogenaamde onomatopee, een klanknabootsing. Alsof hij zichzelf in zijn zang uitdrukt, net als de grutto en de kraai. De fitis zingt meer als een zacht fluitend, aflopend riedeltje (heb ik van internet).
Al in maart komt de tjiftjaf vanuit zijn winterverblijf ons land binnen. In het midden van de zomer is er geen gezang te horen, volgens de bronnen. Het geluid dat ik (wij) onlangs in de bossen hoorde(n), was een eenduidig getsjilp. Niet van een volwassen tjiftjaf dus, maar van nog jonge tjiftjaffen. Hun geroep geldt als contact dat ze met hun groep proberen te onderhouden. Of met ons, vul ik er bij aan. Dat wij er ook een beetje bij horen. Is een geruststellend idee, toch.