Afdrukken

Gisteren (zondag 2 juni 2024) woonde ik een lezing/interview bij met de bekende Indiase activiste Vandana Shiva (inmiddels 72 jaar) tegen de overheersende krachten van de zaadgoedmultinationals. Het was in De Meerpaal in Dronten, de plaats waar de biologisch-dynamische landbouw onder de naam Warmonderhof onlangs haar 100-jarig bestaan vierde. Eerder was deze gehuisvest in Kerk Avezaath, waar mijn jongste broer eind jaren zeventig van de vorige eeuw de opleiding tot biologische tuinder heeft gevolgd. In 1993 verhuisde Warmonderhof om praktische redenen naar Dronten. De biologisch-dynamische landbouw heeft sinds 1977, toen ik bewust vegetariër werd en alleen nog biologische groenten kocht en at, mijn grote sympathie. Omdat ze voor mij de enige manier is om de roofbouw die massaal op natuur en milieu wordt gepleegd, kan stoppen.

De voorstelling werd in vijf stukken gehakt. Eerst was er een filmpje van ongeveer 20 minuten over het werk dat Vandana Shiva over de hele wereld verricht. Dat is met name de bewustwording verspreiden dat de chemische concerns alle macht in handen hebben, en vanuit hun hebzucht de wereld in hun verdienmodel voor gentechvoedsel willen beheersen. Met als gevolg dat natuur en milieu, en dus ook de mens, er aan ten gronde gaan. Vandana Shiva verzet zich fel tegen zowel deze concerns als de politiek die hun bestaan legitimeert. Ze doet dit door veel lezingen te geven, daarbij provocatieve stellingen te poneren en mensen wakker te schudden. Ze zal hiermee binnen de gevestigde orde van machthebbers niet veel vrienden maken. Met veel verbaal geweld gaat ze dan ook de strijd met ze aan, met als slogan dat zij en haar klimaatbewuste achterban uiteindelijk zullen overwinnen. Daar is ze heel resoluut in.
Daarna was er een interview met haar, beiden op een stoelbank gezeten. 

Vandana Shiva
            Vandana Shiva (links) en haar interviewster op het podium

Vandana Shiva hield lange monologen over waarom wij in verzet  moeten komen tegen alles wat onnatuurlijk is en alleen uit op winstbejag. Ze noemde twee aspecten van bewustwording. Ten eerste dat wij als mens, net als de planten en dieren, deel uitmaken van een levende natuur. De aarde is een levend organisme. Wij staan daar als mens niet boven, maar zitten er middenin. Wij dienen ons te schikken naar de natuur, in plaats van andersom, zoals de chemieconcerns ons willen doen geloven. Zij willen de natuur naar hun hand zetten, door gen-manipulatie, door onkruidbestrijding middels pesticiden (door hen heel slim gewasbeschermingsmiddelen genoemd), door de natuur te gebruiken (misbruiken) om er financieel voordeel aan te hebben. Daartoe zetten ze van alles in, wetenschappers, politici, slimme juristen. Als ze er maar (op de korte termijn) veel geld aan verdienen.
Ten tweede dat de mens geen machine is, zoals sommige evolutiebiologen (Richard Dawkins) ons voorhouden. Dat technologische beeld over de mens moet zo snel mogelijk overboord. Wij zijn levend, organisch, continu in beweging, één met en voortkomend uit de natuur. De mens leeft! Om die reden heeft hij voedsel nodig, niet zozeer als brandstof waar de gangbare wetenschap van uitgaat, maar dat vol levenskracht zit. Een 'innerlijke kwaliteit' die zoveel meer is dan de optelsom van de inhoudsstoffen. 

Na dit interview van drie kwartier was er een optreden van een spoken-word dichter, die in het Engels (zoals de hele middag alleen maar Engels werd gesproken) duidelijk maakte waar hen (dus geen hij of een zij) voor stond. Bevlogen, maar tegelijk voor de hand liggend voor een publiek (veel jongeren van Warmonderhof) dat echt niet overtuigd hoefde te worden, veel rijm en binnenrijm, maar niet altijd goed te volgen door een wat mindere articulatie.
Daarna mocht Vandana Shiva vragen vanuit het publiek beantwoorden. Het viel mij op dat ze niet echt op de vragen inging, hoe zij bijvoorbeeld het succes van de BBB in Nederland kon verklaren, maar haar eigen strijdbare boodschap steeds opnieuw uitdroeg. Waarbij ze best wel ver ging in haar vergelijkingen. Zo benoemde ze tot twee keer toe dat de oorsprong van de huidige chemieconcerns met hun vernietigende uitwerking op natuur en milieu (die ikzelf onderschrijf) bij niemand anders ligt dan Adolf Hitler. Hij is het die voor het eerst chemische proeven liet doen op mensen, wat later na de Tweede Wereldoorlog op grote schaal toegepast zou worden in de landbouw. Een voorbeeld dat deed volgen. Tja, hier zet ik vraagtekens bij. Het is te makkelijk en te overladen met directe emoties om ook hier het fascisme uit de jaren dertig van de vorige eeuw erbij te halen. Daarmee min of meer implicerend dat de mensen die de chemieconcerns vertegenwoordigen in principe fascisten zijn. Zo’n uitspraak verbindt niet, zet mensen tegenover elkaar, polariseert. Maar kennelijk is dat haar doel. Met een breekijzer de bestaande machtsverhoudingen omver werpen.

Hierna was er een optreden van een danseres, begeleid door een man op een elektrische gitaar. Zaad speelde een grote rol in haar performance, met Indiase roots, zo leek het. Sfeervol, ingetogen en op het steeds snellere ritme van het handgeklap van het publiek. Verbindend, mooi.
Tot slot was er het gebruikelijke dankwoord, van de interviewster en twee vertegenwoordigers van (naar ik meen) Odin en Demeter.
Een staande ovatie volgde voor deze dappere vrouw, van oorsprong natuurkundige, maar zich al sinds de jaren zeventig inzettend voor een eerlijker manier van omgaan met natuur en milieu.

Zelf had ik een dubbel gevoel bij haar optreden. Ik sta volledig achter haar boodschap om zonder chemische middelen of ingrepen in de genen van planten land- en tuinbouw uit te oefenen. Zoals bijvoorbeeld de invloedrijke multinational Monsanto dat voorstaat. Anders maak je de natuur op de langere termijn kapot. Het past ook bij het wezen mens dat wij zijn, namelijk intens verbonden met de natuur, meer dan wij denken. Maar ze was in haar uitspraken best wel provocatief (zoals met haar verwijzing naar Hitler). Alsof ze een oorlog aan het uitvechten is, zo kwam het over, en zij uiteindelijk die oorlog (met de chemieconcerns) gaat winnen, zoals ze het verschillende keren triomfantelijk zei.
Ook sprak ik een vrouw die net als ik stond te wachten tot de zaal openging. Ze was een zogenaamde wappie die vol overtuiging vertelde dat die hele corona door de elite in scene was gezet om controle op ons uit te kunnen oefenen. Want, zei ze, de medicijnen tegen corona waren al in 2015 ontwikkeld. Kun je nagaan. Op mijn niet bevestigende blik reageerde ze door op te merken dat ik kennelijk nog ‘wakker moest worden’, net als met die gevaarlijke 5G die ons te wachten staat. Ik zei haar dat 5G een golflengte heeft van 11 cm, en daardoor gewoon tegen ons lichaam afketst in plaats van dat het schade kan aanrichten, dat kosmische straling wat dat betreft slechter voor ons is. Ze zei hier niets op terug, maar haar blik sprak boekdelen; hoe kon ik zo naïef zijn om ook in 5G geen complot te zien.
Verder las ik een bijdrage op LinkedIn van een aanwezige toeschouwer die een nogal belangrijke functie heeft bij een voedselketen die natuurlijke voeding voorstaat. Daarin sprak hij zich tamelijk denigrerend uit over het publiek, zowel op het podium als in de zaal. Volgens hem begreep het leeuwendeel van de ‘niet zo wakkere mensen’ niet waar het om ging. Hij natuurlijk wel, want ‘wat sprak ze wijze woorden’. ‘Heel vervreemdend,’ schrijft hij verder, ‘op het podium waren er een paar wakker; in de zaal naar ik vermoed zo’n 45 procent.’
Ja, waartoe hoogmoed en het vastzitten in je eigen overtuiging toe kunnen leiden. Luisteren naar de ander wordt dan heel moeilijk. Ook al heb je in de grond van je hart misschien gelijk.
Hoor ik hierbij? Nee, ineens voel ik een grote afstand tot dit soort waarheidsgoeroes. Liever stel ik vragen, steeds weer. Zonder directe, niets aan de verbeelding overlatende antwoorden te verwachten. Voor mij zit de wereld complexer in elkaar dan wij ons (kunnen) voorstellen.