Ik had nog nooit van hem gehoord, de Ierse schrijver Sebastian Barry. Bij toeval zag ik, op zoek naar boeken van Julian Barnes, zijn boek De geheime schrift in de kast van de bibliotheek hier in Arnhem staan. De tekst op de achterflap deed mij besluiten het te lezen.
Daar heb ik geen spijt van. Hoewel het een dik boek is dat je niet zomaar even uitleest, en het verhaal zich soms wat traag ontrolt, was het een voor mij indrukwekkende leeservaring. Het is een droef en naargeestig verhaal dat verteld wordt, over de ongeveer honderdjarige Roseanne McNulty die al bijna haar hele leven in een psychiatrische inrichting zit. Dit vanuit het perspectief van Roseanne zelf die er een geheim dagboek op nahoudt en dat van haar psychiater dokter Grene die wat meer over zijn patiënt te weten wil komen. En tegelijk veel over zijn eigen leven vertelt.

Dat is even wennen, twee verschillende dagboeken om en om verteld. Maar ze sluiten mooi op elkaar aan, ook in stijl. Die vaak wat wijdlopig is, poëtisch, met vaak prachtig bedachte beelden. Soms lijkt het wat overvol aan beschrijvingen te zijn, maar het boeiende verhaal zelf sleept je daar als lezer doorheen.

De oude vrouw Roseanne blijkt een tragisch leven te hebben gehad voordat ze werd opgesloten. Ze beschrijft dat zelf vanuit haar eigen perspectief. De vele herinneringen, aan haar vader, aan de burgeroorlog in Ierland, de boerenmensen uit haar dorp, de huichelachtige priester Gaunt, de verstikkende invloed van de bekrompen moraal uit die tijd, het is tamelijk deprimerend om dat allemaal te lezen. Veel vrolijkheid zit er niet in. Toch, het leven gaat door, en Roseanne ook. 
Dokter Grene zelf worstelt ook met zijn leven. Zijn vrouw overlijdt, hij heeft geen kinderen, en af en toe denkt hijzelf ook op het randje van krankzinnigheid te verkeren. Via zijn speurtocht naar het verleden van Roseanne komt hij beetje bij beetje tot ontluisterende ontdekkingen. De waarheid wordt heel langzaam duidelijk. Het hele boek voel je een bepaalde ontknoping aankomen, en het einde was voor mij dan ook niet verrassend. Wel heel sterk en ontroerend, want subtiel beschreven.

Het is een beklemmend boek, een van de beste die ik de laatste jaren heb gelezen. Het raakt, het overtuigt. Al vraagt het soms wat uithoudingsvermogen om door te lezen, vanwege de vele uitweidingen die het leven van die tijd in Ierland (de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw) beschrijven. Ja, je moet er de tijd voor nemen. Maar dan heb je ook een juweel van een boek tot je genomen.