Stilistisch is dit een geweldig boek. Kleurrijk, prachtige volzinnen, fraai gekozen poëtische beelden en beschrijvingen. Wat een rijkdom. Het is genieten van taal. Hoewel het wel het nodige geduld van de lezer vraagt. Het is een nogal dikke pil van 550 bladzijden, met lange uiteenzettingen of opsommingen van niet altijd even interessante feiten. Erg wijdlopig af en toe, wat de spanning en de noodzaak om door te lezen weghaalt. Maar dan is er weer die prachtige taal die je het boek intrekt. Bijzonder en on-Nederlands. Het speelt zich dan ook voornamelijk af in Italië, in het bijzonder in Venetië en Genua, sinds een tiental jaren de woonplaats van de schrijver.

Er lopen verschillende verhaallijnen door elkaar. Er is het liefdesverhaal met de jonge Italiaanse kunsthistorica Clio. Zij is op zoek naar een verloren gewaand schilderij van Carvaggio. De gezamelijke zoektocht doet nogal Dan Brown-achtig aan. Maar het leidt tot niets, behalve tot een opsomming van vele namen uit het verleden en exotische plaatsen waar het schilderij zich zou kunnen bevinden. Interessant? Niet echt. Onwaarschijnlijk? Ja.
Centraal thema is het Europa van 2018. En het hotel waarin de schrijver verblijft, met zijn geheimzinnige eigenares. De problemen rond de invasie van asielzoekers uit Afrika en het Midden-Oosten. De politieke kleur die Italië met de aan de macht zijnde populisten heeft gekregen. Het grote probleem van het massatoerisme dat vooral in Venetië tot een grote chaos leidt. En ook, het rijke verleden van Europa, waar steeds op wordt teruggegrepen. Europa is voornamelijk verleden, tekent de schrijver herhaaldelijk op. Vandaar de titel van het boek.

Bescheiden is de schrijver niet. Hijzelf is de hoofdpersoon, zijn vorige boek Superba (over het leven in Genua) wordt herhaaldelijk aangehaald. Er komen nu massa's Nederlanders naar Genua, door zijn boek, beweert hij. Of om een glimp van de schrijver op te vangen. Toch wint de ironie het vaak van de ernst. Zelfspot is hem niet vreemd. De schrijver weet zichzelf af en toe flink voor joker te zetten, zeker in de ruzies met zijn vriendin. Hij ontziet zichzelf niet.
De schrijver laat laatdunkend uit over veel andere mensen, bijvoorbeeld over al die toeristen die hij ontmoet. Hij beschrijft ze in allerlei toonaarden. Hij voelt zich daar ver boven staan. Of over de zogenaamde kunstkenners die zovele musea aflopen om mee te kunnen praten over wat er momenteel in de mode is. Zelfgenoegzaam en pedant zet hij dit soort mensen neer als minderwaardige schepsels. Je moet daar als lezer tegen kunnen. Ikzelf heb me daarmee wel geamuseerd.

Van sommige passages in het boek heb ik echt genoten. Zo is er zijn zoektocht naar een winkel met bloemen, die het goed moesten maken met zijn vriendin, in het veel te drukke Venetië. De middeleeuwse fantasieën over hoe hij al die hinderlijke toeristen zou willen vierendelen of op een andere wijze willen martelen zijn buitengewoon hilarisch. Dit soort passages trokken mij op hjet juiste moment weer over de streep.

Want behalve de ellenlange opsommingen zitten er zwakke gedeelten in het boek, zoals zijn kortstondige seksuele relatie met een Amerikaans tienermeisje. Het voelt fout aan, zeker in het huidige me-too tijdperk. Ook de buitengewone welbespraaktheid van bijna alle hoofdpersonen komt vreemd over. Wat kunnen ze zich toch allemaal prachtig filosofisch uitdrukken. Alsof ze allemaal gestudeerd hebben en classici zijn zoals de schrijver zelf.
De schrijver heeft een groots boek willen schrijven, over Europa, over zichzelf. Dat is hem gedeeltelijk gelukt, vooral door de prachtige zinnen die hij op papier weet te toveren. Daarvoor alleen al hulde.