Afdrukken

Het tweede boek van de Britse schrijfster Elizabeth Day (1978)  is een ware bestseller. Het is dan ook adembenemend goed geschreven. Wat is dat toch, wat Britse, Ierse en vaak ook Amerikaanse schrijvers wel hebben en Nederlandse schrijvers niet? In de Nederlandse literatuur kom ikzelf maar tot een vijftal "kwaliteitsgoede" boeken. De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch, Hersenschimmen van Bernlef, In de  bovenkooi van J.M.A. Biesheuvel, De avonden van Gerard Reve, en verder in het verleden Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan van Louis Couperus, Een nagelaten bekentenis van Marcellus Emants en Max Havelaar van Multatulli. Dan houdt het wel een beetje op, wat mij betreft. Nieuwe schrijvers als Arnon Grunberg, Tommy Wieringa, Herman Koch en Peter Buwalda kunnen hier niet aan tippen. Vind ik.

Maar goed, dit boek van Elizabeth zit alleen al qua opzet ingenieus in elkaar. De ik-persoon, Marvin Gilmour, is een onzeker iemand die zich volledig spiegelt en optrekt aan wat hij ziet als zijn grote vriend, de charmante en charismatische Ben. Deze Ben komt uit een vooraanstaande familie met veel geld en belangrijke contacten in de hogere kringen.
Er is iets gebeurd, dat is duidelijk. Het begint met een politieverhoor. Martin heeft kennelijk het een en ander uit te leggen. Wat dat is wordt beetje bij beetje duidelijk. De lezer wordt op die manier meegezogen in het verhaal. Je wilt weten wat er heeft plaatsgevonden. Tussendoor zijn er de dagboekfragmenten van Lucy, de vrouw van Martin. Deze werpen een ander licht op zowel Martin als de aanloop naar de desastreuze ontwikkelingen die je als lezer al vermoedt. Dit past wonderwel goed in het verhaal, met name omdat Lucy andere aspecten belicht dan Martin, zodat de lezer een ander beeld krijgt voorgeschoteld. Ook is het intrigerend dat zij haar dagboek vanuit een inrichting schrijft. Dat maakt nog nieuwsgieriger. Er zijn de flashbacks naar de jeugd van Martin, door Martin beschreven, zijn middelbare schooltijd waarin hij Ben leert kennen, zijn obsessieve drang om er bij te willen horen, zijn sociale afwijkingen, en vooral de beschrijvingen hoe het er in de Britse upperclass aan toe gaat. Ben en zijn familie behoren nadrukkelijk tot die upperclass en Martin niet. Dat wordt hem steeds weer duidelijk gemaakt. 
Dat het ergens mis gaat tussen Ben en Martin voel je als lezer van verre aankomen. Heel geleidelijk wordt dit uit de doeken gedaan. Dat is wat het boek zo spannend maakt. De personages worden psychologisch genuanceerd en herkenbaar neergezet, soms wat karikaturaal zoals Jarvis, de dommige vriend van Ben.
De climax en de ware toedracht van het politieverhoor komen pas op de laatste bladzijden tot uiting. Tot dan toe is het boek magnifiek opgebouwd. Helaas, de climax zelf viel mij tegen. Een beetje slapjes, niet bevredigend, voor mij althans. De afhandeling daarna ook. Waardoor het voor mij bij elkaar een net-niet-vijf-sterrenboek is. Maar geweldig geschreven, dat wel.