Een kenmerk van de mens is dat hij snel zijn ogen sluit voor misstanden in de wereld waar hij voor zijn eigen gevoel zelf niet veel aan kan veranderen. Niet welkome informatie wordt, veelal onbewust, gefilterd om niet aan de emotionele pijn die daarmee gepaard gaat te hoeven lijden. Het is een kwestie van overleven in een toch al zeer complexe wereld. Heel goed te begrijpen, heel menselijk ook.
Spiegelen is dan ook niet de sterkste kant van de mens. Filosofen doen dat, proberen dat. Veel kunstenaars ook. Zij zijn vanuit hun creativiteit gewend geijkte paden te verlaten en nieuwere, oorspronkelijkere, vooral eerlijkere manieren van leven te onderzoeken. Met eerlijk bedoel ik overeenkomstig hun eigen natuur en die van hun omgeving. De natuur van de omgeving strekt zich uit van de plantenwereld tot die van de dierenwereld. Zowel de wilde als de gedomesticeerde dierenwereld.

Met die laatste, de gedomesticeerde dierenwereld, de dieren in gevangenschap ten behoeve van de mens dus, is er in onze, op geld en effectiviteit beluste westerse wereld van alles mis. Vanochtend wijdt Carolina Trujillo in haar column in NRC daar nog eens aandacht aan. Ze refereert aan de actie van Wakker Dier in haar (anti-)reclame over sloopmelk. Sloopmelk, een treffend woord voor wat er in de bio-industrie gaande is. Melkkoeien worden onder dwang zwanger gemaakt, de kalfjes worden afgepakt en de melkkoeien op hun beurt geslacht. Normaliter kan een koe 20 jaar oud worden, maar de melkkoe gaat maar zes jaar mee. Ze is dan letterlijk gesloopt door een naar verhouding veel te grote productie aan melk. Gaf in 1950 een Nederlandse melkkoe nog zo’n 4000 liter melk per jaar, in onze tijd is dat door allerlei slimme maatregelen als genetische selectie en het geven van krachtvoer als sojabonen en mais, opgelopen tot gemiddeld 9000 liter per jaar (bron: Wakker Dier). Het lichaam van de koe is daarmee compleet uitgewoond, zoals de voormalige wielrenner Gerrie Knetemann dat zou zeggen.

Afgelopen zondag trok de schrijfster Bibi Dumon Tak (geen familie) in haar column voor Vroege Vogels de lijn van de term ‘sloopmelk’ door naar die van ‘roofmelk’. Ook op dit nieuwe woord valt weinig af te dingen. Alle dierenmelk wordt immers geroofd. Het moederdier maakt de melk voor haar jong, niet voor de mens. Dat jong wordt ook nog eens van haar weg geroofd. Waarmee het een dubbele roof is.
Overigens zijn wij pas recent in de geschiedenis van de mensheid met het drinken van koemelk begonnen. Onderzoek wijst uit dat dit zo’n 6000 jaar geleden voor het eerst plaatsvond. In eerste instantie was de mens ook allergisch voor het drinken van koemelk. Men was lactose-intolerant, zoals dat heet, niet in staat om de lactose in de melk te verteren. Door steeds hele kleine hoeveelheden melk of bewerkte producten daarvan te gebruiken, zou de mens (door veranderingen in zijn DNA) geleidelijk deze allergie overwonnen hebben.

We hebben melk ook niet nodig, evenals vlees en andere zuivelproducten. Natuurlijk, zodra je ‘anders’ gaat eten, moet je wel je eetpatroon aanpassen. Je kunt niet op de oude voet doorgaan, aardappels met gekookte groenten, en dan gewoon het vlees weglaten. Dan mis je essentiële eiwitten en aminozuren. De in de supermarkt verkrijgbare vleesvervangers (een nare en misleidende term) voldoen ook niet. Ze zijn relatief duur, weinig smaakvol en bevatten weinig kwaliteitsrijke stoffen. Ze zijn fabrieksmatig bewerkt, zonder aandacht in elkaar geflanst. Zelf koop en eet ik ze dan ook nooit.
Als vegetariër of veganist dien je je hele voedingspatroon om te gooien. Ongepelde rijst, veel peulvruchten (droog, 24 uur in de week en een uur laten koken), gierst, bulgur, gerst (doe ik in de soep), couscous, boekweit, aangevuld met gekookte groente en rauwkost van het seizoen. Steeds met ui, heel veel ui. Ui is in ons kikkerlandje met zijn niet zo gezonde zeeklimaat (veel vocht in de lucht) onontbeerlijk. Het reinigt het bloed, verlicht de luchtwegen en maakt gewoonweg gezond. Zelf bak ik uien om door een groentehap te verwerken, of door de rijst, of door de adukibonen en linzen. Wat tuinkruiden erbij en hoppa, klaar is mijn gerecht. Smaakvoller dan in een restaurant! Rauwe uit snipper ik als het even kan door de rauwkost, samen met bijvoorbeeld peterselie of een andere kruid van het seizoen. En dit alles biologisch, zonder vergif dus.

Ja maar, hoor ik vaak, biologisch eten klinkt heel leuk, ik zou wel willen, maar is voor mij niet weggelegd, want veel te duur. Ook dit is een misvatting. Wanneer je bewust eet, kauw je langer, gebruik je minder, gooi je ook niets weg. De groentes zonder vergif zijn inderdaad duurder dan die met vergif. Daarentegen zijn rijst en peulvruchten relatief goedkoop. Ook wanneer het biologisch is. Terwijl regulier vlees (let wel, vol hormonen en toegediende antibiotica*), hoe zwaar gesubsidieerd ook door Brussel (waar wij als belastingbetaler indirect weer aan meebetalen), in de meeste huishoudens de grootste uitgavenpost is wat eten betreft.
Wat echt duur is? Alle frisdranken (met veel te veel suiker erin), alle soorten chips, snacks als patat, kroketten, bitterballen, frikadellen etc. Lui eten, noem ik dit. Hapt (drinkt) en slikt makkelijk weg, aangenaam voor de smaakpapillen in je mond, maar je maag en darmen doe je er, wanneer je goed naar ze luistert, er geen plezier mee. Je wordt er ook ongezond dik van. Je ziet het overal om je heen, op straat, in de winkels, mensen leiden massaal aan overgewicht (de helft van onze bevolking, bron: Loketgezondeten.nl). In de praktijk zal een huishouden, naast de (verdovende) alcoholische dranken, juist op dit soort ongezonde producten het meeste kunnen bezuinigen.

En melk? Hebben we niet nodig. Zeker niet nu we weten dat het sloopmelk is, een product dat de koe zowel emotioneel als fysiek sloopt tot op het bot. Sinds zondag heet dit roofmelk, ook wat mij betreft. Geroofd van de koe, die het allemaal maar lijdzaam moet ondergaan. Het maakt ons haast medeplichtig aan crimineel gedrag.
Is het zo erg, hoor ik iemand verschrikt uitroepen? Nee, wanneer je in de spiegel kijkt, wanneer je durft te kijken, merk je dat het nog vele malen erger is. Zoals Mahatma Gandhi zei: ‘De mate van beschaving van een samenleving valt af te meten aan de wijze waarop ze omgaat met dieren’.
Trek zelf je conclusies omtrent wat wij heden ten dage nog als beschaving noemen.


* Officieel zijn hormonen en antibiotica in de vleessector verboden, maar de praktijk is bedrieglijk anders. Zie bijvoorbeeld hier.